مطالعه اثربخش و موفقیت

⏮ نقشه راه موفقیت تحصیلی/12⏭

                ✍️#قاسم_محمودی

         🌺 مطالعه اثربخش و موفقیت 🌺

هر فردی پس از هدف ­گذاری که از انگیزه فوق­ العاده برخورداره و نقشه خوبی هم برا رسیدن به هدفش کشیده (برنامه ریزی)، نیازمند اجرای مو به موی نقشه­ اش هست و الّا هدف ایده­ آل و نقشه ایده ­آل، بدون اجرا ارزشی نداره و مطمئناً موفقیتی در پی نخواهد داشت.

درسته آقا،آقا! حقیقتش من خیلی مطالعه می­کنم ولی نتیجه کمتری می­گیرم، برعکس بعضی از دوستام مطالعه شون نرماله و از من بهتر نتیجه می­گیرن. دلیلیش چیه؟

   دلیلش مطالعه اثربخشه

منظورتون از مطالعه اثربخش چیه؟

مطالعه­ ای که بتوان در زمان کمتر مطالب را فهمید، آسانتر به خاطر سپرد، برای مدت طولانی­ تری آن را حفظ کرد و در زمان امتحان به راحتی بیاد آورد، که  این امر مهم بر سه اصل به هم پیوسته استواره.

بگذارین در ابتدا تجربیات زیسته تعدادی از «باشگاه برترین­ ها» را براتون نقل کنم و سپس با بهره ­گیری از این تجربیات و مطالب علمی، هر سه اصل فوق را براتون به طور کامل تشریح کنم:

• فاطمه شب­ خیز (رتبه1 انسانی 98):  قبل از رفتن به سر کلاس حتماً پیش­ خوانی مبحث را انجام دهید و بعد از یادگیری مبحث حتماً همان روز زمانی را به مرور و تمرین اختصاص دهید حتی در حد چند دقیقه. 
• امیر رضا بسکابادی (رتبه 6 تجربی 98): من معمولاً وقتی نکته ناآشنایی به گوشم می­خورد و یا در دروس در نکته­ ای گیر می ­کردم، همیشه سعی می ­کردم که به فهم سریع آن مطلب بسنده نکنم و تا انتهای مطلب را بخوانم تا به خوبی آن را بفهمم. این باعث شد به تحکیم مطالب در ذهنم خیلی کمک کند.
• امید قیسوندی (رتبه 10 تجربی 98): ابتدا کتاب درسی سپس استفاده از کتاب کمک آموزشی مناسب برای درس مربوطه، بعد زدن تست‌های آموزشی مبحث مشخص شده. سعی کنید در هر روزی که درس می‌خوانید هم مطالعه داشته باشید و هم تست مبحث رو بزنید تا پروسه تثبیت برای شما عادی بشه. 
• علیرضا فتحی (رتبه 10 انسانی 97): برای موفقیت در کنکور نحوه و شیوه مطالعه بسیار مهم است که من ابتدا کتاب‌ها را با دقت مطالعه می‌کردم سپس نت برداشته و بعد تست می‌زدم.
• امیرحسین قاسمی (رتبه 1 تجربی 96): مهمترین ویژگی آموزشی من تمرکز زیادم در هنگام مطالعه و آزمون دادن است.
• امیرحسین قویدل (رتبه 2 تجربی و رتبه 3 زبان 96): تمرکز زیادی روی کتاب درسی می­کردم و اول از روی کتاب درسی می­خواندم بعد که احساس می­کردم کافی است و قانع که می­شدم سراغ حل تست می­رفتم و بعد مجدداً نکات مهم را در حاشیه کتاب می­نوشتم. 

اصل یادگیری

 موثرترین بخش مطالعه که در صورت انجام درست آن، مراحل بعدی (یادسپاری و یادآوری) کامل ­تر و راحت­ تر انجام می­گیرد، شامل:

پیش مطالعه: خواندن اجمالی درس، در شب قبل حضور در کلاس، جهت به دست آوردن تصویر کلی از درس با شرایط زیر:

• نگاه سریع و گذرا به متن
• توجه به تیترهای اصلی و فرعی و یافتن نکات مهم و برجسته
• مطالعه شکل، جدول و نمودار
• طرح سوال و یادداشت آن در حاشیه کتاب و استفاده از کلماتی مانند چرا؟ چگونه؟ کجا؟ برای چه؟ چه موقع؟
• فهمیدن هدف درس با مطالب گذشته
• مرور سؤالات و تمرین‌های آخر درس
• خواندن گذرای پاراگراف اول، آخر و خلاصه درس

*طرح سوال باعث می­شود که موقع تدریس معلم و یادگیری شما، ذهن شما به دنبال یافتن جواب پرسش­ هایتان شده و تمرکزتان را بالا ببرد و با اخذ جواب سوال، شوق و انگیزه یادگیری شما افزایش ­یابد.

کلاس درس: اصلی­ ترین محل یادگیری در کلاس درس و زیر نظر معلم است که بایستی اصول زیر را در نظر بگیریم:

• حضور با پیش مطالعه و سوالات متعددی که در رابطه با مبحث جدید دارید.
• حضور فعال و بانشاط (خواب به موقع و عدم چرت در کلاس، شستن دست و صورت و قرارگرفتن در هوای آزاد در زنگ­ های سیاحت، خوردن صبحانه کامل)
• توجه به سبک یادگیری خود و بهره­ مندی مناسب از آن در کلاس (اینکه با شنیدن بهتر یاد می­گیری یا تصویری و یا مباحثه در گروه ..)
• عدم رویایی شدن در کلاس و در این صورت، تلاش برای برگشت سریع به کلاس
• گوش دادن فعال و فهمیدن و به دنبال جواب سوالات خود بودن (عدم جزوه­ نویسی همزمان تدریس و فقط یادداشت مطالب مهم آن هم به صورت خلاصه)
• حضور فعال در کلاس (عدم خجالت و پرسیدن به موقع اشکالات و سوالات خود)

مطالعه (دقیق خوانی): آخرین مرحله یادگیری، خواندن برای فهمیدن و درک کامل با رعایت شرایط زیر است:

• مطالعه دروس در همان روز، چرا که بیشترین آمادگی ذهنی برای یادگیری وجود دارد.
• فراهم کردن شرایط مطالعه (محیط عاری از حواس پرتی، درست نشستن، نور و تهویه کافی و ....)
• نگاه اجمالی به درس (مطالب اصلی، فرعی و روند درس)
• تعیین ابتدا و انتهای هر قسمت و خواندن همراه با تفکر و فهمیدن به صورت فعال و با تمام وجود و درگیرشدن با درس و ایجاد ارتباط با آن
• دور نکردن خودکار و کاغذ، یادداشت، علامت زدن، طرح سوال و ... جهت کمک به ذهن در فهم مطالب
• خواندن انتقادی و کنجکاوانه جهت درک مطلب بیشتر
• پرهیز از حفظ کردن درس که موجب خستگی، وقت ­گیری و مانع رشد فکری و دلسردی از یادگیری می­شود
• اندیشیدن به جوانب مطالب و پرسش از خود درباره آن
• گفتن مطالب با بیان خود (بستن کتاب) و نوشتن ترتیب و نحوه ارائه آن که نشانه فهم درس و باعث تمرکز و ایجاد علاقه و انگیزه می­شود.
• پاسخ­گویی به پرسش­ها و تمرینات کتاب
• مباحثه علمی با دوستان در گروه­ های مباحثه و یا در زنگ ­های سیاحت و توضیح دادن به همدیگر
• توجه به نحوه مطالعه دروس.

* در مطالعه دقیق بایستی 4 متن زیر را به صورت کامل خوانده و پس از خلاصه نویسی، حداقل 10 تست آموزشی زده و در دفترچه نقشه راه موفقیت در جدول پیشرفت دروس ثبت کنیم: 

• متن کتاب
• جزوه دبیر 
• درسنامه کتاب کمک آموزشی
• حل تمرینات و پرسش­های کتاب درسی و جزوه

اصل یادسپاری

 اصل بسیار مهمی که موجب ذخیره­ سازی اطلاعات، به صورت منظم و مشخص در ذهن شده و در آینده موجب صرفه­ جویی در وقت و انرژی شما می­شود. هر چند در ابتدا شاید زمان بیشتری را بگیرد ولی به مرور زمان در آن تبحّر پیدا خواهیدکرد. همچنین باعث می­شود به راحتی هر آنچه را یادگرفتیم، موقع آزمون به یاد بیارویم. یادمان باشد که ذهن ما به صورت خطی نیست که کلمات را پشت سر هم حفظ کنیم بلکه زنجیروار و شبکه وار است که با به یاد آوری مطلبی، مطالب دیگر نیز به صورت زنجیروار، یادمان می آید. شیوه­ های موثر یادسپاری:

خلاصه نویسی و طرح شبکه­ ای:

بهترین زمان خلاصه ­نویسی، هنگام مطالعه درس و حین یادگیری است.

• خلاصه مطلب شامل عبارات مهم و نکات کلیدی و مشخص کردن کلمات کلیدی در هر جمله می­شود. (کلمات کلیدی، کلماتی هستند که بیشترین مطلب را از جمله به ذهن منتقل کند و با یادآوری آن می­توان کل جمله یا مطلب را به یاد آورد).
• بهتر است خلاصه مطلب بعد از تنظیم و دسته ­بندی در برگه های کلاسور (یا برگه­ های مخصوص) ثبت گردد.
• برای نوشتن خلاصه­ ها از چند خودکار رنگی که مطالب اصلی و فرعی را مجزا کند استفاده کنید.
• طراحی شبکه­ ای از درس، نموداری است که در آن با مشخص کردن عنوان اصلی و شاخه­ های اصلی و فرعی مطالب، تنها از کلمات کلیدی در آن استفاده می­ کنیم که مدل­های مختلفی دارد: مدل شعاعی، درختی، سازمانی و …

تصویر سازی:یکی از بهترین شگردهای به یادسپاری است و یادسپاری را از یک حالت خشک و بی ­روح به یک فعالیت مهیج تبدیل می­کند. باید کل مطلب را در ذهن تصورکرد و یک تصویر ماندگار از آن به وجود آورد:        

• درس تاریخ را مانند یک فیلم سینمائی به تصور کشید.
• زیست ­شناسی، فیزیک و جغرافیا را می­ توان با تصویرسازی بهتر یاد گرفت.
• می­ توان بعضی از مفاهیم ریاضی را مانند توابع با شکل و نمودارِ آن را در ذهن تجسم کرد.

همبستگی: برقراری نوعی ارتباط بین مطالبی که باید به حافظه سپرد تا یادسپاری مطالب آسان­تر گردد، با تکنیک­ های :

• ایحاد ارتباط مطالب جدید با مطالبی که قبلا یاد گرفته ­اید (تقویت مطالب پیشین و یادسپاری آسان مطالب جدید)
• مقایسه با مطالب مشابه در درس­های مختلف
• اندیشیدن به کاربری آن­ها در حقایق ملموس زندگی
• توجه به ریشه لغات، شکل ظاهری آن، لغات متضاد و مشابه آن و معادل­ های آن در زبان­ های دیگر و نقش آن لغت در جمله، در یادگیری لغات فارسی، زبان و عربی
• تقطیع جملات: برای مثال برای حفظ 5 نکته یک مطلب می­توان با حروف اول هر جمله یا کلمه، یک کلمه جدید به دست آورد و با یادآوری آن تمام نکات را گفت.
• ایجاد ارتباط با تصویر بین آن­ها (مطالب)

اصل یادآوری

 نتیجه و محصول یادگیری و یادسپاری این است که هر آنچه شما یاد گرفتید و به یاد سپردید، در موقع پرسش و امتحان کلاسی، آزمون هماهنگ و در نهایت در امتحانات نهائی و کنکور، به ذهن شما بیاید و روی کاغذ و پاسخبرگ نقش ببندد. از این رو توانایی یادآوری مطالب و نگه داشتن محفوظات در ذهن، از اهمیت بسیاری برخوردار است. بدین منظور رعایت موارد زیر بسیار مهم است:

مرور: حافظه از سه قسمت تشکیل شده است: 

1-حافظه حسی 2- حافظه کوتاه مدت  3- حافظه بلند مدت. که اطلاعات با گذر از حافظه حسی به حافظه کوتاه مدت واردمی­شود و حداکثر تا دو روز ماندگاری دارد. برای انتقال مطالب از حافظه کوتاه­ مدت به حافظه بلندمدت باید در زمان ­های مشخصی بعد از یادگیری و یادسپاری، به مرور، یادآوری و پایدار کردن آن­ها در حافظه اقدام کرد. تحقیقات نشان داده است:

 شیوه مرور:

• نگاه دقیق به خلاصه و طرح شبکه ­ای خود
• نوشتن همان خلاصه و طرح  شبکه ­ای در یک برگ چرک ­نویس
• مقایسه چرک نویس با اصل خلاصه و درآوردن نکاتی که فراموش شده و تاکید بر یادسپاری بیشتر.
• زدن تست  آزمایشی از کتاب کمک آموزشی (پیشنهادم تقسیم کل تست­های واحد یادگیری به سه قسمت و حل آنها در سه زمان مرور است )مثلاً اگر یک واحد یادگیری یا درس 60 تا تست دارد، در هر مرور، یک سوم تست زده شود. برای مرور 1 تست ­های 1، 4، 7، 10، ... و برای مرور 2، تست­ های 2، 5، 8، ... و مرور 3، تست­ های 3، 6، 9، ... را بزنیم. 
• درآوردن نکاتی که جدیداً از تست ­های مرور به دست آمده و یادداشت در بخش مربوطه خلاصه تا در مرور بعدی به آن نکات هم دقت کنید.
• ثبت تعداد و درصد تست­ های آزمایشی در  برگه­ های کنترل یا جدول پیشرفت دروس در دفترچه نقشه راه موفقیت

تفکر: یکی از راه ­های یادآوری و زنده نگه داشتن مطالب در ذهن، فکر کردن درباره مطالب آموخته شده است. در زنگ­ های سیاحت، اوقات بیکاری و فرصت­ های مرده، به ویژه موقع ایاب و ذهاب. بهترین ورزش برای حافظه، فکر کردن است و هرچه این عمل تکرار بشود، حافظه قوی ­تر می­شود.

آزمون: یکی از موارد مرور، امتحانات تشریحی و تستی و ... است و امتحان ملاکی است که نسبت به شناخت نقاط ضعف و قوت خود بدان می­پردازید. زمان امتحان، زمان یادگیری نیست بلکه به مرور و تنظیم مطالب خود می­پردازید و استراحت کافی در شب امتحان و حضور بانشاط و ... در سر جلسه امتحان از اصول مهمی است که باید دقت کرد که ان شاء الله بعداً در این مورد مطالبی را براتون می­آورم.

(مرکز مشاوره تحصیلی محمودی 09143099175)

**************************************************************************************************